კახი კავსაძე

„დონ კიხოტის” გადაღებაზე რეზო ჩხეიძემ შემიკლო ხელში. წონაში უნდა მოიკლოო და დამსვა ამხელა კაცი ვაშლის და ბრინჯის დიეტაზე. უშაქრო და უმარილო ბრინჯი და ვაშლი ჭამოს ყოველდღე ჩვენმა დამაწყევარმა. 104 კილოდან 78-ზე ჩამომიყვანეს. ქვა იწვოდა ჩემი ცოდვით.

ახალციხეში ხდებოდა ერთ-ერთი ეპიზოდის გადაღება, იქ ბანკეტი მოგვიწყეს ერთ საღამოს, მთელი რაიკომი იქაა. შენც წამოდი, კახიო - რეჟისორმა. სად უნდა წამოვიდე, თუ გიყვარდე, კაცი დაფაზე ცარცით დახატულს ვგავარ-მეთქი. “დონ-კიხოტის” კოლექტივს იღებენ და უდონკიხოტოდ როგორ წავალთო? მოკლედ, დამიყოლიეს და დავყევი.

გაიშალა სუფრა, ულაწუნებს ყველა მწვადს და გოჭის რბილ-რბილ ხორცს. შემწვარი წიწილები, მოხარშული ბურვაკი, ხაჭაპურები ცხელ-ცხელი. მე დამიდეს უმარილო ბრინჯი. რავარია?

ერთი საათი გავუძელი, მეორე საათი რომ დაიწყო, შევატყე, კონტროლიდან გამოვდიოდი. ბოლოს და ბოლოს კახი ვიყავი, მართლა დონ-კიხოტი კი არა. დონ-კიხოტს გააციებს წელში ჩემი ცოდვისთვის-მეთქი, - გავიფიქრე, - ესენი როგორ მაჯობებენ, ერთ ცხვარს შევჭამ, თუ საქმეს დასჭირდა, დაუხმარებლად.

ვეღარ მოვითმინე, ვსტაცე ხელი ქათმის ბარკალს და მივაყოლე შეგრილებული ხაჭაპური. სანამ ვინმე ყურადღებას მომაქცევდა მწვადიც ვიდურთე პირში და ღვინო რომ მივაყოლე, “ჩამიშვა” ვიღაც ენაგასახმობმა.

- მღუპავ? – იყვირა რეზო ჩხეიძემ და დაიძრა ჩემსკენ ორი ასისტენტი.

- არ დაგანებებთ, - შევიტენე პირში ხორციანი “პერაშკი”. ერთი ასისტენტი ვერ მომერეოდა, მეორე ჯერ შორს იყო. ვეცი ისევ ღვინოს და გამიკავეს კიდეც ხელები. გვიანი იყო, დანაყრებულიც გახლდით და გამობრუჟულიც.

ასეა, მსახიობი რეჟისორის ტყვეა, მონაა. ზოგს ჰგონია, რა კარგი პროფესიაა, ერთობი და ფულს იღებო, არაა ბაბაია მასე, არა.”

"მშვენიერება მაიმუნების ხელში..."

"ვიდრე როლი ჩემი გახდება, ჯოჯოხეთია, რა!"

თავის გულში ჩატრიალებული კაცი

არ ვიცი, რამდენი დამიჯერებს, რომ ვთქვა, კახი კავსაძე უთქმელი კაცია-მეთქი. ვინც იცნობს, იცის, სილაღეშიც და გაბრაზებაშიც გვარიანად ხმაურიანია. მაგრამ მაინც... ჩემი აზრით, ყველაზე მეტად უთქმელი და თავის გულში ჩატრიალებული კაცია. ამაზე პირველად მაშინ დავფიქრდი, მასთან, შინ ელ გრეკოს "მაცხოვრის" უბრალო ასლი რომ ვნახე, მაგრამ იმ იაფფასიანი ანაბეჭდიდანაც კი ადამიანურ ტკივილში გამოვლილი და ზეცით განმსჭვალული ადამიანობის განცდა მოდიოდა... სწორედ ამ განცდის გამო ჰქონდა ყველაზე თვალსაჩინო ადგილას გამოფენილი, საკუთარ სულსა და გრძნობაში, ხელოვნებაში გააზრებული ელ გრეკოსეული ექსპრესიული მაცხოვრის სახე. ფრთხილად ვკითხე, ელ გრეკო გიყვართ-მეთქი? ისე მიპასუხა, ერთი ვიწრო სარკმელიც არ გამომიღო საკუთარი თავისკენ:

- მიყვარს.
კიდევ ვცადე... იქნებ ერთი ფრაზით მეტი მაინც დასცდეს-მეთქი. ის კი ჩვეული ომახიანობით იხსენებდა რაღაც ძალიან ძველ ამბავს, წინ რამდენიმე შავ-თეთრი ფოტო ეწყო. იცინოდა, ხუმრობდა...
გავჩუმდი.
გაჩუმდა.

და ცოტა ხნის შემდეგ, თითქოს სულ შემთხვევით გახსენებულ მელოდიასავით, სხვა განწყობაზე გადართულმა თქვა: მე ჰოროვიცისტი ვარ (ვლადიმირ ჰოროვიცი - პიანისტი, მსოფლიოს ერთ-ერთი უდიდესი მუსიკოსი, უკრაინაში დაბადებული ებრაელი, რომელიც ამერიკაში წავიდა საცხოვრებლად). ჩემს ახლობლებში კი ბევრნი არიან რიხტერისტები (სვიატოსლავ რიხტერი - პიანისტი, მსოფლიოს ერთ-ერთი უდიდესი შემსრულებელი), ხშირად მეკამათებიან, რიხტერი უფრო ღრმააო... კარგი, რა!

ზუსტად ვერ მივხვდი, ელ გრეკოს ხსენებაზე რა ამოუტივტივდა მეხსიერებაში: ჰოროვიცის შესრულებული რახმანინოვი, შოპენი, ბეთჰოვენი, შუმანი... ისე უპასუხა ჩემს ფიქრს, თითქოს ხმამაღლა მეკითხა მისთვის რამე:
- ამას წინათ, რადიოში ორკესტრი უკრავს, რაღაც სხვანაირად უკრავს ჩაიკოვსკის კონცერტს. მეჩქარება, მაგრამ ვერ მოვშორდი, სანამ ბოლომდე არ ჩავიდა. რა გაირკვა: ასრულებდა ინგლისის ფილარმონიის ორკესტრი, დირიჟორი არტურო ტოსკანინი და სოლისტი ჰოროვიცი. წუთში მივხვდი, განსაკუთრებულ შემსრულებელთან მქონდა საქმე...
ტელეფონი რეკავს: - ისევ შეხვედრა? რა ამბავია?! აღარ უნდა ხალხს ამდენი კავსაძე! - ისევ ხმაური, ისევ მიწვევა,  მეგობრები, ლაღი ხუმრობა, ზოგჯერ სიბრაზე და გაცეცხლებაც. ზედაპირზე რომ ჩანს, ის კახი კავსაძეა... ისე კი... ისე, ხომ გითხარით, უთქმელი, თავის გულში ჩატრიალებული კაცია-მეთქი.
და რაკი საუბარს ისე ვიწერდი, რომ უფრო ხმამაღალ ფიქრს ჰგავდა, ვიდრე ინტერვიუს, ფიქრებადვე შემოგთავაზებთ...

წარმატებული და ბედნიერი

არ მიკვირს, თუ ვინმეს წარმატებული და ბედნიერი ვგონივარ. ისეთი პროფესია მაქვს, ვჩანვარ, სხვა არაფერი...
თქვენ რას ეძახით წარმატებას? დღესაც იმავეს ვფიქრობ, რასაც ადრე - მსახიობს თუ შეუძლია სიხარული მიანიჭოს საზოგადოებას, ბედნიერებაა. რაც მეტ სიხარულს მიანიჭებ, მით უკეთესი პროფესიონალი დადგები. მაგრამ ზოგჯერ მეჩვენება, რომ არაფერი გამიკეთებია. ფილმს რომ ვუყურებ, ვამბობ, ეს რა უბედურებაა-მეთქი. კიდევ კარგი, ჩემს თავს სცენაზე ვერ ვუყურებ.

სად არის ბედნიერება? - რთულია, ამაზე გიპასუხოთ. იცით, რას გეტყვით? არ მინახავს ბედნიერი კაცი. მდიდარი რომ ხარ - ბედნიერი ხარ? მეფე რომ ხარ, ბედნიერი ხარ? არ არის ეგრე...

რამდენი ენერგია და ნერვები მიაქვს როლზე მუშაობას! როცა როლს მაძლევენ, პირველი, რაც თავში გამივლის, ეს არის - "არა"! კითხვა: მოვერევი? - ტვინს მტკენს. ვიდრე

 

როლი ჩემი გახდება, ჯოჯოხეთია, რა! ერთხელ, ახალი მოსული ვართ თეატრში, ჩამოვარდა ლაპარაკი შემთხვევითობაზე. ითქვა, ზოგჯერ შემთხვევით მოხვდება კაცი თეატრში და ვეღარ მიდისო. კახი აქ შემთხვევით არის მოხვედრილიო, - თქვა უცებ მიხეილ თუმანიშვილმა, - რა უნდა კახის აქ, შეიძლებოდა ყოფილიყო მშვენიერი ექიმი, ინჟინერიო. გავშრი. ამ დროს ისე მიყვარს თეატრი, გადავარდნილი ვარ შიგ.

ბიჭები მიხვდნენ, გული გამისკდებოდა ტკივილით. შემომხედეს. ვუთხარი: ბატონო მიშა, მე შემთხვევით არ ვარ მოხვედრილი. მთელი ჩემი ჯიში და მოდგმა არტისტები იყვნენ, მომღერლები, შემსრულებლები. ისეთ სახლში დავიბადე, სადაც ცხოვრობდნენ ცეცილია წუწუნავა, ალექსანდრე წუწუნავა, ვასაძე, ხორავა... შემთხვევით თქვენ მოხვდით თეატრში - ჯარიდან, მაგრამ ეს იყო ძალიან კარგი შემთხვევითობა-მეთქი. და წავედი.
მას მერე სხვანაირად განვითარდა ჩვენი ურთიერთობა...

მოგება-წაგებაზე

ებრაელს უთქვამს: ღმერთო, პირველი ხელი ჩემს შვილს წააგებინე, მერე გაიგებს მოგების ფასსო. თავიდან არ გამიმართლა, კინოში არ გადამიღეს. ეს ჩამრჩა გულში  და ვიომე...
ვცურავდი. უხერხულად გადმოვხტი მესამე ტრამპლინიდან, ცუდად დავეცი, მძიმე ტრავმიანი ერთი წელი ვიწექი. მაშინაც ვიცოდი, რომ უნდა მებრძოლა და ვიბრძოდი კიდეც!
არტისტობა არასდროს მიფიქრია. უცებ გადავწყვიტე... ვიღაცას ჰგონია, ეს არის ყველაზე მხიარული, უზრუნველყოფილი, სალაღობო პროფესია, არადა, პირიქითაა.

ყველაზე ძლიერი - ბელა...

ერთხელ, ორი სეზონი იყო, ირაკლის და ნანუკას ხილი ვერ ვაჭამე. ნანუკა 8 წლის იყო, ირაკლი - 4 წლის. დიდი გაჭირვება იყო. კიდევ კარგი, კინოში მაინც მიღებდნენ... ოჯახში ერთადერთი ბელა იყო ყველაზე მაგარი. სიხარულიც ეგ იყო და იმედის მომცემიც. ყველაზე მეტად მანადგურებდა ის, როცა ძმაკაცს დახმარება სჭირდებოდა და ვერ ვეხმარებოდი. ახლა ყოველთვის მაქვს ფული, რომ შევეწიო ვინმეს. ნეტა ადრეც მქონოდა! რომ არა ბელას სიძლიერე და გაუტეხლობა, არ ვიცი, როგორ ვიცხოვრებდი. მეუბნებიან, თქვენ გქონდათ გამორჩეული სიყვარულიო... ჩვენ არტისტები ვართ და ჩვენი სიყვარული ჩანდა, თორემ საქართველო სიძულვილმა კი არ შემოინახა... არტისტი თუ ცუდს ჩაიდენს, ისიც მაგრად ჩანს. ჩვენი ყველაფერი ჩანს. ჰოდა, ჩვენი სიყვარულიც ჩანდა...

ისევ ერთად, ისევ გვერდით...

ბელას ორმოცი მოახლოვდა, ვზივარ შინ. ვფიქრობ, როგორ გავაკეთო-მეთქი. უცებ კარადიდან ისეთი რამ გადმოვარდა, მიწისძვრა უნდა მომხდარიყო, ის რომ თავისით ადგილიდან დაძრულიყო. ხმამაღლა დავუძახე: ვიცი, ბელა აქ ხარ! და კიდევ დამიმტკიცე-მეთქი. მაგიდაზე ჩანგალი იდო და ბრახ - გადატრიალდა!
ჩვენ ისევ ერთად ვართ. ხომ ნახეთ, მეცნიერებაც აქეთ მიდის. ფარაონების ხმებს იჭერენ, პარალელურ განზომილებებზე ლაპარაკობენ....

ერთხელ გია დვალის ლექციას დავესწარი. ვკითხე, - შავი ენერგია რა არის-მეთქი. ამიხსნა. მაინტერესებდა: შავი ცუდია? კარგი სხვა ფერია? შავი არ ანათებს... ფერს შეიცვლის-მეთქი ოდესმე? არა, სულ შავად დარჩებაო... გვეშველება რამე-მეთქი? ეგ ძნელი შეკითხვაა, ვიფიქრებ და იქნებ გიპასუხოთო... ეს კი ხუმრობით მიპასუხა.
ბევრი მიფიქრია, რომ ჩვენ ერთ დიდ სამყაროში ვცხოვრობთ და არ ვიცით ერთმანეთი ისე კარგად, როგორც უნდა ვიცოდეთ. იქნებ იმიტომ, რომ მთელი სიცოცხლე ეწირება მაიმუნობას და ერთმანეთს ვეღარ ვხედავთ...


გუდიაშვილს აქვს ერთი გრაფიკული ნამუშევარი: მაიმუნები ერთ ლამაზ ქალზე უთითებენ - ნახე, ნახე, რა მახინჯიაო. ასეა ცხოვრება. შეიძლება ლამაზი იყო და შენზე თქვან, - ნახე, რა მახინჯიაო, მიზეზი? - როგორც კი წამოყოფ თავს, აწუხებ საზოგადოებას. ტრაგედიაა, აბა, რა! მშვენიერება მაიმუნების ხელში... მაგრამ რაც უნდა ბევრი ტკივილი მოგიტანოს ცხოვრებამ, როგორ სიდუხჭირეშიც უნდა იცხოვრო, რა ხინჯიც უნდა დაგიტოვოს ხელმოკლეობამ, პროფესიის გამო რა ტკივილიც უნდა მოგაყენონ, იმ მშვენიერების დანახვად ღირს ცხოვრება.

კახი და პელე 

ბევრ ჩვენთაგანს გვაქვს ნანახი მხატვრული ფილმი, სადაც ფეხბურთის დიდი გულშემატკივარი კახი კავსაძე “ტყავის ბურთის” მეფესთან – პელესთან ერთად არის გადაღებული.

ამ სურათის პირველი კადრები რიო-დე-ჟანეიროში გადაიღეს. კახი კავსაძე და ფილმის გადამღები ჯგუფი პელეს ერთ-ერთ ადგილობრივ სასტუმროში დაუდარაჯდა. დანარჩენი კი უკვე კავსაძის მოხერხებულობის წყალობა იყო. სამწუხაროდ ეს კადრები გაფუჭდა და რეჟისორმა მიხეილ ჭიაურელმა ფეხბურთის მეფის გადაღება კიდევ ერთხელ მოისურვა. ამ ისტორიას მოგვიანებით კახი კავსაძე შემდეგნაირად იგონებდა:

“ვარ ჩემთვის წყნარად და ერთ დღეს მიშა მეუბნება: განათება არ მომწონს და პელე თავიდან უნდა გადავიღოო, მილანში წავიდეთ, მის 50 წლის იუბილეს იქ აღნიშნავენ, “სან სიროს” სტადიონზე მსოფლიო და ბრაზილიის ნაკრები ხვდება ერთმანეთსო. გავემგზავრეთ მილანში, თეთრი ნაბადი და ნაბდის ქუდი წავიღეთ. სტადიონზე შესასვლელი ბილეთი სად გვქონდა. ერთი პოლიციელი დავაბით და შეგვიყვანა სტადიონზე.

წინ მე მივდივარ სტადიონზე, ნაბადი მაქვს მოხურული, ქუდიც მახურავს, ძაან იმპოზანტნი ვარ, რაა, არადა, ვინ იფიქრებს, ავანტიურისტი და აფერისტია ეს კაციო. არავინ არაფერს მეუბნება, გავიარე უთვალავი პოსტი და კორდონი, სენატორი ვეგონე თუ ვინ, არ ვიცი. გააჩერებენ მიშას, დავსჭექ ჩემთან არიან! ამგვარად მივაღწიეთ პელეს გასახდელამდე, შევაღე კარი და წევს ტახტზე ეს კუნაპეტივით შავი კაცი, მასაჟისტი კი მუხლზე მასაჟს უკეთებს. ბნელოდა იმ ოთახში გადაღებისათვის და მის გამოსვლას დაველოდეთ. რომ გამოვიდა, მაშინვე ნაბადი მოვახურე და ნაბდის ქუდითაც გამოვპრანჭე. ეს ყველაფერი გადავიღეთ და მიშას ვუთხარი, აბა, ახლა კი წავიდეთ-მეთქი. არაო, სტადიონიც უნდა გადავიღოო.

დაიწყეს ფეხბურთელებმა გამოსვლა, მსოფლიო ნაკრებში რუსი გავრილოვი თამაშობდა. დამინახა, მიცნო და დიდი მოწიწებით ჩამომართვა ხელი. ალბათ ფეხბურთის ყოფილი ვარსკვლავიაო და მსოფლიო ნაკრების მთელმა შემადგენლობამ დიდი ამბით ჩამომართვეს ხელი. ბრაზილიის ნაკრებიც გამოჩნდა, დავინახე პელე და ვეცი:

- როგორა ხარ, ბიჭო, ხომ კარგად ხარ?

- მუდა, უდა, დუდა – რაღაცას მეუბნება თავის ენაზე.

დაუკრეს ბრაზილიის ჰიმნი და მიშა მეუბნება: გადი მინდორზე და პელეს რამე უთხარი ყურში, ამ კადრის გარეშე აქედან არ წავალო. მიშა, გინდა, რომ მოგკლა? სად გავიდე, პოლიციელებმა თავში რამე რომ ჩამარტყან, მერე?! უხ, არ მომეშვა და მივედი პელესთან:

- აბა, შენ იცი, როგორ ითამაშებ, პელე!

- გრაცე, პრეზენტო, - მადლობა საჩუქრისთვისო. მეც ხელი დავარტყი მხარზე და გამოვედი მინდვრიდან ”.

* * * 
კახი კავსაძე ქუჩაში შეხვდა თავის კოლეგას - ლეილა ღამბაშიძეს. ეტყობა, ორივე უგუნებოდ იყო, ძალზე გადაღლილები, ნერვებაშლილები. არტისტობა ხომ უბრალო საქმე არ არის, ბევრი უსიამოვნება ახლავს თან და დიდი შრომა სჭირდება. კარგა ხანს უზიარებდნენ ერთმანეთს განცდილს, თავიანთ “მძიმე” ხვედრზე ჩიოდნენ. ისიც კი თქვეს, არ ღირს ამდენ წვალებადო... და უცებ კახი გაჩუმდა. გაჩუმდა ლეილაც. მერე კახიმ თავი გააქნია: არა, არტისტი რომ არ გავმხდარიყავი, ბელას ხომ ვერ გავიცნობდიო.

უკვე ავად იყო, მაგრამ რობერტ სტურუამ მაინც ჩართო რუსთაველის თეატრის საგასტროლო ჯგუფში, როგორც მეორე რეჟისორი. პოლონეთში მიდიოდნენ. იქაურ ექიმებს უკვე გასინჯული ჰყავდათ მშვენიერი ქართველი ქალბატონი, მკურნალობაც დაუნიშნეს, თითქოს უკეთაც იყო და პოლონეთში ხელახლა ჩასულს, უნდოდა ეჩვენებინა, კარგად რომ დადიოდა. მატარებელი გაჩერდა. ბაქანზე ჩამწკრივებულიყვნენ პოლონელი არტისტები და... ბელა მირიანაშვილის მკურნალი ექიმები. ბელა ფანჯარასთან მივიდა და გულწრფელი სიხარულითა და ბედნიერი ღიმილით გადახედა გულთბილ მასპინძლებს. უმალ შენიშნეს, ძალიან ძნელი იყო, არ შეგენიშნა. იმ ბედნიერ წუთებში, როცა ბელა ბაქანზე უნდა ჩასულიყო და ექიმების დასანახავად გაევლო, ზედმეტად აღელდა. კიბეზე გაჩერდა და... ნაბიჯი ვეღარ გადადგა. უცებ მობრუნდა კახი, ხელში აიტაცა მეუღლე და პოლონელი ექიმების წინ როგორც ზღაპრული ფერია, ისე ჩამოსვა. ყველა შეჩერდა. უცნობიც, ნაცნობიც გაბრწყინებული უყურებდნენ წყვილს და ტაშს უკრავდნენ. ზოგმა სულაც არ იცოდა, ვინ იყვნენ ეს ადამიანები, საიდან ჩამოვიდნენ, ან რატომ აიტაცა ხელში მამაკაცმა მშვენიერი ქალი. იცოდნენ მხოლოდ ერთი რამ - სიყვარულს თარგმანი არ სჭირდება. ყველასათვის გასაგებია.


მარჯანიშვილის თეატრის მსახიობებთან გიორგი თოლორდავასა და მის მეუღლესთან, დალი მაცაბერიძესთან დაღესტნიდან ხშირად ჩამოდიოდა ერთი კაცი - მამედა. ხელთ მუდამ დაღესტანში ნაკეთები ვერცხლის ნივთებით სავსე დიდი ჩემოდანი ჰქონდა. გაშლიდნენ ხოლმე მაგიდაზე მშვენიერ ნივთებს, შემოეხვეოდნენ ნაცნობ-მეგობრები და ყიდულობდნენ მამედასაგან მშვენიერ ვერცხლის ნაკეთობებს.

...ბელა მირიანაშვილს ძალიან უყვარდა ვერცხლი. ერთხელ ქალბატონმა დალიმ შესთავაზა, თუ გინდა მამედას თეატრში მოგიყვან, აარჩიე, რაც მოგეწონებაო. სიხარულით დათანხმდა ბელა.

იმ დღეს კახი და ბელა ჩვეულებრივ მივიდნენ თეატრში. მამედაც მომზადებული დაახვედრეს. ამოიღო და ამოიღო ჩემოდნიდან ვერცხლის ქამრები თუ გულსაკიდები, საყურეები, ბეჭდები, ჯაჭვები... “რა ლამაზია!” - შესძახა ბელამ. მერე ერთი ნივთიდან მეორეზე გადაიტანა მზერა. “ესეც რა მშვენიერია!” ასე დაუსრულებლად... მოულოდნელად კახიმ: მამედ, ერთი აქეთ მობრძანდითო და, საგრიმიოროდან გარეთ გაუძღვა. ცოტა ხანში დაბრუნდნენ. კახიმ ხელი მოხვია ყველაფერს, რაც მაგიდაზე ეწყო და სავარძელში მჯდომ ბელას კალთაში ჩაუყარა: ყველაფერი შენიაო. კახიმ ვერცხლში ჩამსვა თავიდან ფეხებამდეო, უთქვამს ბელას.

თვეების შემდეგ მამედა შეხვდა დალი მაცაბერიძეს: ეს რა კაცი იყო, მთელი ჩემოდანი ვერცხლი იყიდაო, - ხელებს შლიდა თურმე, - თანაც გვარიანად გადამიხადაო!

ბაფთები

მშობიარობის შემდეგ ძალიან უჭირდა ბელა მირიანაშვილს ფეხზე დგომა, თუმცა მის შვილებს არასოდეს უგრძნიათ, რომ დედას რაღაც არ შეეძლო. იშვიათად, მაგრამ ისეც ხდებოდა, რომ პატარა ირაკლისთან მარტო რჩებოდა შინ. ბავშვი გაიღვიძებდა, ხის საწოლში წამოჯდებოდა, დედას კი არ შეეძლო ხელში მისი აყვანა. მაშინ საწოლთან ახლოს მჯდარი დედა ზღაპრის მოყოლას იწყებდა. პაწია გაფართოებული თვალებით უსმენდა, სულ ავიწყდებოდა, ორიოდ წუთის წინ საწოლიდან ამოსვლა რომ უნდოდა. ეს იყო ყველაზე დიდი სპექტაკლი ბელა მირიანაშვილის ცხოვრებაში, რომელსაც ყველაზე დიდი ხელოვნებით წარმოადგენდა. მას ყველაზე ძვირფასი მაყურებელი ჰყავდა. ბელა მირიანაშვილს შეეძლო საკუთარი ტრაგედიაც კი სხვათათვის დღესასწაულად ექცია.

მასთან შინ რამდენიმე ადგილას თოკი იყო გაბმული. ზოგჯერ ამ თოკების დახმარებით უნდა გადაადგილებულიყო. თოკებზე ბაფთები იყო შებმული. იქნებ ის, ვინც ამ ბაფთებს აბნევდა (ამბობენ, კახი კავსაძემ მოიფიქრაო) აღიარებდა, რომ სიცოცხლე მშვენიერია... მაშინაც კი, როცა ცრემლებამდე გტკივა.

“ყვავილების სიყვარული შემეყარა”

ამ სიფრიფანა ქალბატონის სულიერი ძლიერება ყოველთვის თვალში საცემი იყო.

ვერ იტანდა, როცა ვინმეს უსამართლოდ ექცეოდნენ. ერთხელ, ვიღაც ახმახმა მის გვერდით მდგომ ქალს შეურაცხყოფა მიაყენა. რას ბედავო, უყვირია ბელას. შენ ვინ გეკითხებაო, იყო პასუხი. ვინ მეკითხება და, ჩემი მეგობარია, არ გაბედო, ცუდად მოექცეო.

მშვიდი, ჭკვიანი და მშვენიერი ქალი შეუმჩნეველი არ დარჩენია კახი კავსაძეს. ყველა სპექტაკლის მსვლელობისას, როცა ბელა სცენაზე გადიოდა, კახი კულისებში იდგა. იცოდა, რომ ელოდით? - ვკითხე ბატონ კახის. არა, არ იცოდა, შეუმჩნევლად ვიდექიო. სამაგიეროდ, მაშინ კი ყველამ შეამჩნია, როცა ბელას სახლთან დაიწყო დგომა. ერთხელ მეზობლებს ჩამოუგზავნიათ კიდეც ერთი ახალგაზრდა კაცი - გაიგე, ვინ არის, აქ რას დადის, ვის ელოდებაო. კახის ისე შეუხედავს, მარტო მზერით შეუშინებია ცნობისმოყვარე.

“იმ პერიოდში, როცა შეყვარებულები ვიყავით, ყვავილების სიყვარული შემეყარა. რომ მივდიოდი სადმე, უცებ ვიტყოდი, ნახე, რა ლამაზი ყვავილია-მეთქი. ახლაც იცინიან ჩემი მეგობრები: გახსოვს, ყვავილები რომ გიყვარდაო?” - ამბობს ბატონი კახი.

ყოველთვის შეუმცდარი ხომ ვერ იქნებოდა. ერთხელ ნასვამი ვიღაც კაცთან არასწორად მოქცეულა. არც იმ საღამოს, არც მეორე დილით ბელას საყვედური არ წამოსცდენია. ალბათ, მეუღლის თვალებში წაიკითხა: ისიც გრძნობდა. ბელამ იცოდა, როდის რა უნდა ეთქვა.

ერთხელ მშვიდ, მაგრამ დაჟინებულ მზერას არ აშორებდა ბელა მირიანაშვილი მეუღლეს.

- რას მიყურებ, თითქოს პირველად მხედავდე! - ჰკითხა კახიმ.

- ასე დიდხანს ვეღარ გაგრძელდება... დამთავრდება, - წყნარად თქვა მეუღლემ.

- მერე?

- ყველა იპოვის თავის გზას, შენ დარჩები მარტო, ამიტომ თავს უნდა მიხედო.

- მე დაკავებული კაცი ვარ, შენ მომიძებნი ვინმეს? - ეხუმრა კახი და ხუმრობაში ჩაატარა პირველი საუბარი.

ივნისი იქნებოდა... ისევ გააგრძელა ცოტა ხნის წინ დაწყებული მსჯელობა.

- ვინმე უნდა იპოვო, კახი!

მაშინ კი გაბრაზებულა კახი: ეგ ერთხელ თქვი და მეტი არ გაიმეორო, თორემ გაწყენინებო!

გავიდა კიდევ ცოტა ხანი. კახი კავსაძე მოსკოვში იყო გასტროლებზე. 29 აგვისტოს უნდა დაბრუნებულიყო. 27 აგვისტოს დარეკა: როგორ ხარო, ჰკითხა. არა მიშავს, კარგადო, უპასუხია ბელას. რაღაც ხმა არ მოეწონა და ჩაეკითხა - რამე ხომ არ გიჭირსო.

ქალბატონმა ბელამ, პირველად სიცოცხლეში, დამარცვლით უთხრა: ჩა-მო-დი...

დაუყოვნებლივ ჩამოფრინდა. 28 აგვისტოს დილით კი ბელა წავიდა. უკანასკნელი საათები ერთად გაატარეს. კახი ცდილობდა, ელაპარაკა, ეხუმრა... უცებ ბელამ: იცი, სხვა განზომილებას ვგრძნობო! კარგი რა, რა განზომილება! - გაუიოლა კახიმ...

- Блаженство! - უთქვამს ბელა მირიანაშვილს. ეს მისი უკანასკნელი სიტყვები იყო. რამდენიმე წუთში წავიდა... კახი კი დუმდა, კარგა ხანს ხმა არ ამოუღია. “ვიცოდი, მისი გონება ჯერ კიდევ ცოცხალი იყო და ხმას არ ვიღებდი”, - გაიხსენა ბატონმა კახიმ. ცრემლისთვისაც კი ვერ გაიმეტა, რომ ზედმეტად არ შეეწუხებინა ის, ვისი წასვლის შემდეგაც კი მარტო არ დარჩენილა - ისინი ხომ არასოდეს, არავის უხსენებია ცალ-ცალკე: ბელა მირიანაშვილი და კახი კავსაძე.